Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), 19 Mart 2025 tarihinde İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasının ardından başlayan alışveriş boykotunun etkilerini inceledi. TEPAV uzmanları Gülbin Şahinbeyoğlu ve Merve Dündar’ın imzasını taşıyan çalışmada, sosyal medya üzerinden örgütlenen ve 2 Nisan 2025'te gerçekleşen alışveriş boykotunun ekonomik etkileri dijital ödeme sistemleri üzerinden ele alındı.
Çalışmada, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayınlanan iki veri kaynağı olan kredi kartı harcamaları ve Fonların Anlık ve Sürekli Transferi (FAST) verileri değerlendirildi. Raporda, kredi kartı ve banka kartı verileri haftalık bazda yayımlandığından bu karşılaştırmada haftalık verilerin kullanıldığı ve ilgili haftadaki diğer gelişmelerin de göz önünde bulundurulduğu kaydedildi. Günlük bazda yayımlanan FAST işlem verilerinin ise 2 Nisan 2025 tarihli işlemlere odaklı bir karşılaştırma olanağı sundu belirtidi. Raporda, FAST verilerinin kartlı harcama verileri ile yapılan analizi tamamlayıcı nitelikte olduğu belirtildi.
ANALİZ SONUÇLARI
Çalışmanın sonuç kısmında "Kartlı harcamalar istatistiklerinin haftalık bazda olması, 2 Nisan boykot gününe odaklı detaylı analizi kısıtlamaktadır. Diğer taraftan, boykot gününün uzatılmış bayram tatili haftasına denk gelmesi ve yıllık gelir vergisi gibi zorunlu ödemelerin olduğu ayın ilk iş günü olması da sağlıklı karşılaştırma yapmayı engellemektedir. Bu nedenle, alternatif dönemler ve tarihler ile karşılaştırmalar çeşitlendirilmiş ve harcama/transfer grupları bazında değişimler özetlenmiştir" ifadelerine yer verildi.
Raporda şu bulgular paylaşıldı:
- 2 Nisan boykot gününü içeren haftada kartlı harcamaların işlem adedi, ilk üç ayın ortalamasının yaklaşık yüzde 10 altındadır. Market ve alışveriş merkezleri işlemlerinde bu oran yüzde 12,2’ye çıkmaktadır.
- Diğer taraftan, geçen yılın Ramazan Bayramı haftasına göre karşılaştırıldığında, kartlı harcamaların işlem adetlerinin seyahat ile ilgili kalemlerde yüksek olduğu, diğer harcamalarda daha düşük gerçekleştiği görülmektedir.
- Diğer taraftan, boykot gününe özel karşılaştırmalara imkân tanıyan FAST transferlerinde geçen yıl Ramazan Bayramı sonrasındaki ilk iş gününe kıyasla yüzde 37,7 oranında daha az işlem yapılmıştır. Elektronik ticaret amacıyla yapılan transferlerde bu oran yüzde 58,7’ye ulaşmaktadır.
- (FAST işlemleri) Şubat ve mart aylarının ilk iş günlerine kıyasla da yüzde 10’un üzerinde daha az işlem gerçekleşmiştir. Benzer şekilde, bu günlerde de elektronik ticaret amacıyla yapılan transferlerde düşüşler daha belirgindir.
- Sonuç olarak, kredi kartı ve banka kartı harcamaları ile FAST transferlerinde gözlemlenen düşüşler, alışveriş boykot eyleminin yalnızca bir sosyal medya kampanyası olmadığını, ölçülebilir ekonomik etkiler yaratabileceğini göstermektedir".
