Birleşmiş Milletler Kalkınma Programının 25. İnsani Gelişme Raporu'na göre, Türkiye 188 ülke ve bölge arasında 72. sırada yer aldı. İnsani gelişim endeksine göre, Türkiye'nin sıralamasını değerlendiren Prof. Dr. İbrahim Güran Yumuşak, gelir açısından bakıldığında 60. sırada olan Türkiye'nin eğitim ortalamasının düşüklüğü ve gelir dağılımındaki eşitsizlik nedeniyle 72. sırada yer aldığını söyledi.
UNDP İnsani Gelişme Raporu, uzun ve sağlıklı yaşam, bilgiye erişim ve insana yakışır bir yaşam standardını temel alıyor. Milli gelirin son yıllarda arttığını ancak dağılımın eşit olmadığını ve gelir seviyesinin karşılığı eğitim oranının da sağlanamadığını belirten İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İbrahim Güran Yumuşak, Türkiye'de en yoksul yüzde 20'nin milli gelirden yüzde 6 pay aldığını söyledi.
Prof. Dr. Yumuşak, 25. kez yayınlanan UNDP İnsani Gelişim Raporunun önemli başlıklarını aktardı:
"UNDP 1990 yılından itibaren ülkelerin gelişmişliğinin insani boyutunu da dikkate alan rapor yayınlıyor. Her yıl belirlenen bir tema üzerine yayınlanan raporun bu yılki teması Çalışma Hayatı oldu. İlk defa çalışmanın tanımını değiştirerek piyasaya yönelik olmayan ve özelde de kadınların gündelik yaşamda ev işleri, yaşlılara bakım gibi piyasada karşılığı olmayan işleri de tanım içine katarak daha geniş bir çerçevede ele almış gözüküyor."
KADINLAR TARIMDA ÜCRETSİZ ÇALIŞIYOR
Raporda, kadınların çalışılan saatlerin yüzde 52'si kadar katkı sağladığı belirtiliyor. Ancak kadınların iş gücü piyasasına katılımı yüzde 29.4 iken, erkeklerin katılım oranı yüzde 70.8. Kadın istihdamı sorunsalına vurgu yapan Prof. Dr. Yumuşak, kadınların ev işçiliği ve bakım hizmetleri karşılığında ücretsiz çalışmalarının yanında fiili üretim yaptıkları tarım sektöründe de ücretsiz "aile çalışanı" olmalarına değindi.
"Ekonomik aktivitelerin bir kısmı piyasada cereyan ediyor. İnsanların yaşam koşullarını iyileştirdiği, refahını artırdığı halde herhangi bir ücret ödenmediği için piyasada cereyan etmeyen çalışma biçimleri de var ve ölçümlerde yer almıyor. Genellikle kadınların ev işçiliği ve aile yakınlarına sağladığı bakım hizmetleri bu işler. Bunun ötesinde tarım sektöründe yüzde 50 kadınlar çalıştığı halde, onların yüzde 90'ından fazlası ücretsiz aile çalışanı. Sektörel ve fiili üretim olduğu halde de ücret almadan iş yapıyorlar. Yumuşak, "Çalışmayla insani gelişme arasında doğrudan bir ilişki olduğunu söylemenin mümkün olmadığını belirterek şunları söyledi:
"Çünkü çalışma koşullarının iyileştirilmesi insani gelişmeyi artırdığı gibi, tam tersi buradaki olumsuzluklar kötü etkileyebilir" diye konuştu.
SIRALAMAYI DÜŞÜREN ETKENLER
Türkiye'nin 188 ülke içinde 72. sırada yer almasının 1990'dan beri en yüksek seviye olduğunu belirten İbrahim Güran Yumuşak, "2009 yılından itibaren Türkiye 16 basamak yukarı çıktı, bu başarıyı gösterebilen başka bir ülke yok. Bunun en önemli nedeni özellikle gelir seviyesindeki artış, Türkiye son on yılda hem cari kur hem satın alma paritesi açısından kişi başına düşen milli gelirde ciddi bir artış söz konusu oldu, gelir seviyesinde Türkiye bu endekste 60. sırada ancak gelir seviyesinin ihtiyaç duyduğu eğitim ortalamasına sahip değil. Ortalama eğitim yılı 7.6 oranında ve bu sonuca da son on yılda büyük çabalarla varıldı. 10 yıl önce eğitim ortalaması 5 yıl bile değildi. Şu an beklenen eğitim yılı ortalaması 14 yılın üzerinde, bu da eğitim yılı oranlarındaki artışa işaret ediyor" diye konuştu.
İnsani gelişim endeksi sağlık göstergesini yorumlayan Prof. Dr. Yumuşak, "Endeksin diğer bir göstergesi ortalama yaşam süresi 75 yıl, çok muazzam bir artış var, bunun sebebi bebek ölüm oranlarının azalmasıdır. Kadınlar 78 yıl, erkekler 72 yıl yaşıyor" dedi.
Prof. Dr. Yumuşak, eğitim istatistiklerinde ortalamanın düşük olmasının sebebinin hem toplumsal cinsiyet hem de bölgeler arası eşitsizlik olduğunu belirterek sözlerini şöyle sürdürdü:
"Eğitim ortalamasının 7.6 olmasının temel sebepleri kızların okula gitmemesi ve Doğu ve Güney Doğu Anadolu'da da genel olarak ortalamanın düşük olmasıdır. Türkiye, sağlık, eğitim ve gelirin ölçüldüğü endekste eğitimdeki düşüklük nedeniyle 60. değil 72. sıraya alıyor."
MİLLİ GELİR ARTIŞI VAR ANCAK DAĞILIM EŞİT DEĞİL
Türkiye'nin son yıllarda gelir, eğitim ve sağlık konusundaki iyileşmelerinden söz eden Yumuşak, "Dağılım konusunda ciddi bir sorun var, bu anlamda sadece gelirin yükseltilmesi değil, o ülkede yaşayan insanlar arasında eşit olarak dağıtılması gerekiyor. Bunu kanuni düzenlemelerle hemen yapmanız mümkün değil. Ekonomi ve kültürün yapısı var, kısa dönemde değişmesi mümkün değil. Son dönemlerde gelirin daha adil dağıtılması için yapılan çalışma var. Türkiye'de en yoksul yüzde 20'lik kesim, milli gelirden yüzde 4 pay alırken yüzde 6'ya çıkmış durumdadır." dedi.
UNDP 2015 İnsani Gelişme Raporu'na göre, 7.3 milyar insandan 3.2. milyar kişi istihdam ediliyor. 74 milyonu genç olmak üzere 204 milyon işsiz bulunuyor. Rapora göre, 830 milyon kişi güne 2 doların altında ücretle çalışıyor. 250 milyon göçmen işçi, 168 milyon da çocuk işçi var ve 21 milyon kişi de zorla çalıştırılıyor.
