637 tarihinde Müslümanların eline geçen Musul, uzun yıllar Osmanlı Devlet'i idaresinde kaldı. Mondros Mütarekesi'nden sonra İngilizler tarafından işgal edildilen Musul, Mütarekeden sonra işgal edildiği için Misak-ı Milli sınırları içerisinde yer alıyordu. İngiltere zengin petrol kaynaklarına olan yakınlığı sebebiyle Musul'u Türklere vermek istemiyordu. Musul Meselesi Lozan'da çözümlenemedi. Musul Sorunu, Lozan Antlaşmasından sonra Türkiye ile İngiltere arasında uzun süre anlaşmazlık konusu olduktan sonra 1926'da yapılan Ankara anlaşmasıyla çözümlendi ve Musul Irak sınırları içinde kaldı. Bugün de, özerk Kürt bölgesi ile Federal Irak devleti arasında belirsiz bir statüye sahiptir.
MUSUL NEDEN KAYBEDİLMİŞTİ
Türkiye henüz Milletler Cemiyeti’ne üye bile değilken İngiltere’nin örgütün en etkili üyesi olması ve Türkiye’nin yeni savaştan çıkan ve iyice yorgun düşen ordusuyla, İngiltere ile savaşı göze alamaması Musul’un Türkiye aleyhinde sonuçlanmasında önemli etkenlerdir. Ancak Türkiye’nin Adalet Divanı’na temsilci göndermemesi ve Estonyalı generali Türkiye topraklarına sokmayarak onun bölgedeki Hıristiyanlara baskı yapıldığına dair bir rapor düzenlemesinin etkisi de göz ardı edilemez. Musul sorunu sırasında patlak veren Şeyh Sait ayaklanması, Türkiye’nin Türklerle Kürtlerin kader birliği içinde olduğu tezini İngiltere lehine dönüştürmüştür. 3 Mart 1924’te Halifeliğin kaldırılmasını İngilizler, dünya Müslümanlarını Türkiye aleyhine etkilemede çok iyi kullanmışlardır. Tüm bunların yanında Türkiye’nin bölgedeki savaş tehdidini bir an önce yok ederek ülkedeki reformlara başlamak istemesi ve yeni kurulan cumhuriyetin başkentinin dahi yabancı ülkelerce tanınmaması asıl nedenler arasında sayılabilir.
LOZAN'DA ALAMADIĞIMIZ MUSUL SORUN OLDU
Lozan'da topraklarımıza katamadığımız Musul bugün Türkiye önüne konan büyük bir sorun haline geldi. IŞİD adlı örgüt harekete geçti ve Musul'u ele geçirdi. Örgüt zaten uzunca bir zamandır petrol kuyularını ve koridorları hedef alan bir saldırı stratejisi izliyor.
50 BİN PEŞMERGE HAZIR KITA
Irak Genelkurmay Başkanı Babekir Zebari, IŞİD'in eylemlerinin kabul edilemez olduğunu ve öncelikli olarak Kerkük'ü koruma altına alacaklarını söyledi. Irak Ordusu'nun Musul'u çatışmadan IŞİD'e bıraktığını iddia ederek Başbakan Maliki'yi suçlayan Kürt Yönetimi ise 50 bin peşmergenin hazır bekletildiğini duyurdu. Kürt parlamentosu olağanüstü toplandı. IKBY Başbakanı Neçirvan Barzani, 'Irak güvenlik güçleri, Musul'un emniyetini sağlamada bozguna uğramıştır' dedi.
TÜRKİYE MUSUL'A GİREBİLİR Mİ?
1926 Ankara Antlaşması'nın ilgili 6. maddesinin orjinal hali şöyledir: “ Tarafeyni âliyei âkideyn bir veya bir kaç müsellâh eşhasın civar hudut mıntakasında yağmagerlik veyahut şekavet icrası maksadiyle vukubulacak istihzaratına yedi iktidarlarında bulunan bilcümle vesait ile muhalefet etmeği ve bunların huduttan müruruna mâni olmaşı mütekabilen taahhüt ederler.”
Bugünkü Türkçeye çevirirsek: “ Taraflar bir veya birkaç silahlı kişinin sınır bölgesinde yağma veya eşkiyalık yapmak amacıyla girişecekleri hazırlıklara, sahip oldukları bütün vasıtalarla karşı koymayı ve bunların sınırdan geçmelerine mani olmayı karşılıklı olarak taahhüd ederler.”
1. KÖRFEZ SAVAŞI'NDA ÖZAL GİRMEK İSTEMİŞTİ
Turgut Özal'ın Cumhurbaşkanlığı döneminin en önemli olayı 1. Körfez Savaşı'dır. Bu olayda çok aktif rol almıştır. Petrol kaynaklarının kontrolunu elinde tutan Saddam Hüseyin'in Türkiye için büyük bir tehlike teşkil ettiğini ve Saddam’ın bölgeyi hakimiyeti altında tutmasına izin verilemeyeceğini savundu. Saddam’ın uzaklaştırılması için mümkün olan herşeyin yapılması konusunda fikren ve siyasi açıdan son derece istekliydi. Bu nedenle ABD'ye bu konuda açık destek verdi.Türk Ordusunun da katılıp, Misak-ı Milli sınırları içinde olan Musul ve Kerkük'e girilmesini isteyince, zamanın Genelkurmay Başkanı Necip Torumtay görev süresi sona ermeden 3 Aralık 1990 tarihinde kendi isteği ile Genelkurmay Başkanlığı görevinden emekliye ayrıldı; görevden ayrılmasına sebep olarak da 1. Körfez Savaşı'nda hükümetin tutumuna tepki olduğu öne sürüldü. Korkut Özal anılarında Musul ve Kerkük'ün o günün şartlarında geri alınmasına ramak kaldığını dönemin ABD başkanı Baba Bush ile anlaşma sağlandığını ancak ordunun içindeki bir takım yapıların bunun önüne set çektiğini söyler.
MUSUL VE KERKÜK PETROLLERİ ABDÜLHAMİD HAN'IN TAPULU MALI
Musul-Kerkük toprakları Abdülhamit’in özel mülkü, o anlamda hukuki olarak bitmiş değil. Dış politika, devlet politika açısından anlaşmalar yapılmış, imza atılmış, bir karar verilmiş ama özel mülkiyet anlamında Hanedan davalar açtı, açıyor, devam ediyor. Bu yüzden ileri tarihlerde nasıl bir karar çıkar orası da ayrı bir tartışma konusu.
ORTADOĞU'NUN BAŞKA YERLERİ DE TAPULU MAL
Abdülhamit tahttan indirilmeden önce Musul-Kerkük gibi petrol olan bölgeleri, stratejik bölgeleri özel mülkiyeti haline getirmiş. Sadece Ortadoğu’nun değişik yerlerinde değil, mesela Selanik’te de, Anadolu’da da Abdülhamit’in toprakları, mülkleri var. Kendi mülkiyetine almış, Hazine’ye, Hassa’ya koymuş.
HUKUKİ SÜREÇ DEVAM EDİYOR
Uluslararası hukukta, o toprak işgal edilse dahi kişi mülkiyetine dokunulamaz. Abdülhamit’in kendi mülkiyeti haline getirdiği bu topraklardan biz 1. Dünya Savaşı’ndan sonra süratle feragat etmişiz. İttihatçılar, Abdülhamit’in özel mülk haline getirdiği bu mülkleri, toprakları özel mülkiyetten çıkarmak için adımlar atmışlar ama o adımlar da hukuki olarak tamamlanmamış, yarım kalmış çünkü onaylanması gerekiyor. Hukuki prosedür bitmemiş.
IŞİD'İN İŞGALİ NE ANLAMA GELİYOR?
IŞİD'in bu işgali ilk başta akıllara Türkiye ve Kuzey Irak arasında yapılan petrol anlaşmasını getirdi. Çünkü bu eli kanlı terör örgütünün işgal ettiği alanlar petrol yataklarının olduğu Felluce, Ramadi, Musul ve Türkmen kenti Tuzhurmatu.
TANKLARI VE SİLAHLARI BIRAKIP KAÇTILAR
Ankara-Erbil ittifakına yönelik baskıların arttığı bir dönemde IŞİD, Musul'u ele geçirdi. Irak merkezi yönetimi Musul'u korumak için bir tek adım atmadı. Askerler hiçbir direniş göstermeden kenti terk etti. Tankları, silahlarını bırakarak kaçtılar. Irak merkezi hükümeti başbakanı Maliki yardım çağrısında bulundu. BM, AB ve Arap Birliği'ne yalvardı.
AMAÇ KUZEY IRAK İLE YAPILAN ANLAŞMALAR
Koca bir ordunun tankları bile bırakıp kaçması oyunun göz göre göre geldiğini gösteriyor. Musul ve Kerkük'te yaşanacak karışıklığın ardından BM'den istenecek yardımın ardından bölge karşacak ve Türkiye ile Kuzey Irak arasında yapılan ticari anlaşmalar seketeye uğrayacak.
El Kaide'den ayrılarak kurulan bu örgütü kısaca tanıyalım:
SURİYE VE IRAK'TA NERELERİ KONTROL EDİYOR?
IŞİD, Suriye’de Mumbuc, petrol zengini Rakka ve Irak sınırına yakın Deyr Ez-Zor kentlerini elinde tutuyor. Irak’ta ise Anbar eyaletindeki Felluce ve Ramadi’de etkili. Son olarak Musul kentini de ele geçirdi.
ASKERİ GÜCÜ NE KADAR?
IŞİD’in Suriye’deki askeri gücünün 6-7 bin civarında olduğu tahmin ediliyor. Savaşçılarının çoğunluğu yabancılar. Irak’taki silahlı üyelerinin sayısının ise 10 binin üstünde olduğu tahmin ediliyor.
ESED İLE KOL KOLA
Suriye muhalefeti IŞİD’in Suriye’de devrimin sabote edilmesi için Şam yönetimince desteklendiğini iddia ediyor. Şam rejimi Suriye’de muhaliflerin elindeki bölgelere düzenli olarak varil bombası atarken, IŞİD’in kontrolündeki bölgelere saldırmıyor. IŞİD, Rakka’da çıkardığı petrolü de Suriye rejimine satıyor.
