Erdoğan ile Avustralya ve Yeni Zelanda başbakanları arasında gerilim yükselirken gözler Gelibolu'daki Anzak turizminin akıbetine çevrildi. Avustralyalı turizm operatörleri, 'insanlar Cumhurbaşkanı'nın sözlerinin tüm Türkiye'nin görüşünü temsil etmediğini bilecek kadar akıllı olduğundan' Anzak Günü geleneğinin bozulmayacağı görüşünde.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın tören ve mitinglerde Yeni Zelanda'daki iki camiye düzenlenen terör saldırısının görüntülerini kullanması Avustralyalı saldırgan üzerinden "Dedeleriniz gibi sizi de tabutta geri göndeririz" gibi mesajlar vermesine her iki ülkenin başbakanları tepki gösterirken, gözler Gelibolu'daki Anzak turizminin akıbetine çevrildi.
Çanakkale Savaşı'nın anısına Anzak turları düzenleyen Avustralyalı turizm operatörleri, iki taraf arasında tırmanan söz düellosunun, Gelibolu'daki Anzak Günü anmalarını etkilemeyeceği yönünde görüş bildirdi. Ancak Çanakkale halkı ile turistler arasında karşılıklı saygı geleneğinin sürmesiyle Anzak Günü geleneğinin korunabilmesi için Avustralya ordusundan itidal çağrısı yapıldı.
1. Dünya Savaşı'nda Britanya İmparatorluğu zorla askere aldığı Avustralyalı ve Yeni Zelandalılardan bir kolordu (ANZAC) kurmuştu, askerlerine de Anzaklar deniyordu. Her yıl 25 Nisan'da düzenlenen ve tüm savaşlarda ölen Avustralyalı ve Yeni Zelandalıların anıldığı Anzak Günü'nün kökeni de Britanya İmparatorluğu tarafından Çanakkale Cephesi'nde en öne sürülerek bile bile ölüme gönderilen Anzaklara dayanıyor.
İngiliz gazetesi The Guardian'ın Avustralya Gazi İşleri Bakanlığı, 25 Nisan'da Anzak Koyu'nda geleneksel anma törenleri düzenlemek için plan yapmaya devam ettiğini duyurdu. Ancak bakanlık, Avustralya vatandaşlarının Türkiye'deki güvenliğine özel önem verdiklerini vurgulamayı ihmal etmedi. Gazi İşleri Bakanı Darren Chester "Avustralya hükümeti, Türkiye'deki güvenlik durumunu yakından takip ediyor ve Gelibolu Yarımadası'nı ziyaret etmeyi planlayan Avustralyalıların güvenliğini birinci önceliği olarak görüyor" dedi.
Mat McLachlan Battlefield Tours isimli tur şirketi, Türkiye Cumhurbaşkanı ile Avustralya Başbakanı arasındaki sözlü kavgaya fazla önem vermediklerini belirtti.
The Guardian'a konuşan tur şirketinin genel müdürü Matt Masson "İnsanlar cumhurbaikanının sözlerinin tüm Türkiye'nin görüşlerini temsil etmediğini anlayacak kadar zeki" diyerek ekledi:
"Türkiye ile Avustralya arasında güçlü bir dostluk, yoldaşlık ruhu var. Şafak Ayini'nde pek çok Türk bizimle omuz omuza duruyor."
Çanakkale Savaşı'na sahne olmuş kasabaların yerlileriyle ziyarete gelen Avustralyalılkar arasında karşılıklı saygıya dayanan köklü bir gelenek olduğunu ifade eden Matt Masson, bu ruhun bütün dini meselelerin ötesinde olduğunu ve Türk ortaklarından güvenlik riskinin yükseldiğine dair bir işaret almadıklarını söyledi. Hatta Anzak Günü için önceki yıla göre bu yıl daha fazla rezervasyon aldıklarını kaydetti.
Fanatics isimli tur şirketinin sözcüsü Kim Pham "Her yıl Gelibolu törenlerinin öncesimde bir mesele çıkarılıp gündeme getiriliyor gibi duruyor. Ama Avustralya Dışişleri ve Ticaret Bakanlığı ile yakın temas içinde çalışıyoruz ve herhangi bir sorunla karşılaşmadan turlarımızı düzenlemeyi bekliyoruz" dedi.
The Guardian'a konuşan Avustralya Savunma (Silahlı) Kuvvetleri Başkanı Neil James, kendi hükümetine "Bunu dişimizi sıkıp sağ salim atlatmamız gerek. Gelibolu'ya bugüne dek hep sahip olduğumuz erişimi sürdürmek istiyorsak yangına körükle giden açıklamalarla yanıt vermenin manası yok" çağrısını yaptı.
Gelibolu'daki Anzak Günü anma etkinliklerine katılan turist sayısının bir süredir düştüğüne, bunda Türkiye'deki terör saldırıları nedeniyle yapılan seyahat uyarılarının etkili olduğuna dikkat çeken Neil James, "Gdieecekler olanlar ise hala gidecektir" dedi.
Avustralya Savunma Kuvvetleri'nde görevli aya da geçmişte görev yapmış askerlere destek örgütü RSL'nin Başkan Vakili John King ise Erdoğan'ın açıklamaları karşısında 'şoke olduğunu, dehşete düştüğünü ve derinden üzüldüğünü' söyledi.
King "Avustralyalıların saygılarını sunmak için Gelibolu'yu ziyaret etmek istediklerinde kendilerini tehdit altında hissetmeleri, dehşet verici. Hepimizin radikalizmi reddetmek içim birleşmemizin gerektiği bir zamanda Türkiye Cumhurbaşkanı'nın açıklamaları provokatif ve kabul edilemezdir" dedi.
Öncesinde Avustralya Başbakanı Scott Morrison, Erdoğan'ın Çanakkale Savaşı'nın 104. yıldönümü töreninde yaptığı konuşmada sarf ettiği sözlerden dolayı Türkiye'nin Canberra Büyükelçisi Korhan Karakoç'u çağırıp uyardı.
Görüşmenin ardından açıklama yapan Avustralya Başbakanı, "Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın sözlerinin Avustralyalılar için son derece saldırganca olduğunu ve böylesine hassas bir ortamda sarf edilmesinin pervasızlık olduğunu düşünüyorum" diye konuştu.
Büyükelçi Karakoç ile yaptığı görüşmede kendisine sunulan gerekçeleri kabul etmediğini duyuran Morrison, "Bu sözlere açıklık getirilmesini ve geri alınmasını bekliyorum ve bunu talep ettim" vurgusu yaptı.
"Herhangi bir adım atmadan Türk hükümetinin yanıtını bekleyeceğim ancak ilişkilere dair tüm seçeneklerin masada olduğunu söyleyebilirim" uyarısı yapan ve Türkiye'ye seyahat uyarısının gözden geçirildiğini belirten Morrison, Erdoğan'ın sarf ettiği sözlerle Mustafa Kemal Atatürk'ün mirasına 'ihanet ettiğini' öne sürdü.
Avustralya Başbakanı, "Atatürk, ülkesini modern ve kucaklayıcı bir ulusa dönüştürmek istiyordu ve bu sözlerin bu ruhla bağdaşmadığını düşünüyorum" dedi.
Ardından Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern de Erdoğan’dan cami katliamı hakkındaki sözlerine açıklık getirmesini isteyeceklerini söyledi. Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Winston Peters’ın planlanan Türkiye ziyaretinde Erdoğan’ın sözlerine 'karşı koyacağını' duyuran Ardern, "Başbakan yardımcımız Türkiye’de bu yorumlara karşı çıkacak. Gerçekleri yüz yüze anlatacak" diye konuştu.
'GELİBOLU’YA SAVAŞSIZ BİR DÜNYA İÇİN GİDİYORUZ'
Yeni Zelanda Başbakanı "Savaşsız, nefretsiz ve şiddetsiz bir dünya istediğimizi ortaya koymak için on yıllardır Gelibolu’ya gidiyoruz. Birçok Yeni Zelandalının bu yolculuğu yapmasının sebebi bu" vurgusu yaptı.
Erdoğan, şunları söylemişti:
"Çanakkale'den 104 yıl sonra bir kez daha sesleniyor ve diyoruz ki, mesajınızı aldık. Hislerinizi de niyetinizi de anladık. Kininizin, nefretinizin canlı olduğunu anladık. Bir teröristin ortaya çıkarak 50 Müslümanı öldürmesinin ne olduğunu anladık. Aldığımız nefesi bize çok gördüğünüzü anladık. Biz buradayız, biz Çanakkale'deyiz. 1000 yıldır buradayız, kıyamete kadar da burada olacağız. İstanbul'u Konstantinapol yapamayacaksınız. Dedeleriniz geldiler, burada olduğumuzu gördüler, kimi ayakta kimi tabutta geri döndüler. Aynı niyetle gelecekseniz sizi de bekleriz. Sizleri de dedeleriniz gibi uğurlayacağımızdan hiç şüpheniz olmasın."
Çanakkale Savaşı'nın komutanı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, 18 Mart 1934'te Çanakkale Deniz Zaferi’nin yıldönümünde düzenlenen törende Anzak askerlerinin annelerine şöyle hitap etmişti:
"Bu memleketin toprakları üzerinde kanlarını döken kahramanlar! Burada bir dost vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükûn içinde uyuyunuz. Sizler, Mehmetçiklerle yan yana, koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlâtlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlâtlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde rahat uyuyacaklardır. Onlar, bu toprakta canlarını verdikten sonra, artık bizim evlâtlarımız olmuşlardır."
