Yaklaşık 20 yıl sonra İstanbul’da meydana gelen büyük deprem, büyük korkuya yol açtı. 5.8 şiddetindeki Silivri merkezli sarsıntı birçok çevre ilden de hissedildi.
Yaşanan doğal afet sonrasından Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) hasarlı konutlara girilmemesi uyarısında bulundu. Evinde çatlak gören veya binasına güvenmeyen birçok İstanbullu önceki geceyi dışarda geçirdi. Doğal Afet Sigortaları Kurumu’nun (DASK) verileri, konutların depreme karşı dayanıklılığı ve korunaklı hale getirilmesi konusunda duyarlılığın hala ‘yarı yarıya’ olduğunu gösterdi. 17 Ağustos 1999 Gölcük depreminden 20 yıl sonra, 17 milyon 662 bin 690 konuttan, deprem sigortası yapılan sayısı 9 milyon 247 bin 865, sigortalılık oranı yüzde 52,40 olarak ortaya çıktı.
İstanbul’da ise rakamların Türkiye genelinden yüksek olduğu görüldü. İstanbul’da 3 milyon 682 bin 450 konuttan, 2 milyon 315 bin 137 konutun deprem sigortası var. Sigortalılık oranı İstanbul’da yüzde 62,9 oldu. DASK verilerinde büyük deprem yaşanan şehirlerde dahi tedbir alma reflekslerinin farklılık göstermesi dikkat çekti. Gölcük depreminin yaşandığı Kocaeli’de bile rakamlar yüzde 64,5 oranında kalmış durumda. 421 bin 370 konuttan 271 bin 739’u deprem sigortası yaptırdı. 7.4 büyüklüğündeki depremde, resmi rakamlara göre Kocaeli’nde 9 bin 477 kişi ölmüştü. Marmara bölgesinde deprem duyarlılığı en yüksek şehirler ise 1999 depreminden en çok etkilenen illerden Yalova ve Sakarya olarak ortaya çıktı. Yalova’da 79 bin 590 konuttan 66 bin 68’ine sigorta yaptırılarak yüzde 83, Sakarya’da 194 bin 190 konuttan 158 bin 363’üne deprem sigortası yaptırılarak, yüzde 81,6 oranına ulaşıldı.
Büyük yıkıma neden olan 23 Ekim 2011 Van depremi 8’inci yıldönümüne yaklaşırken şehirde deprem sigortalı konut oranı yüzde 44,5’te kaldı. Van’da 80 bin 720 konuttan 35 bin 932’si deprem sigortası yaptırdı. Bingöl´de ise deprem sigortalılığı oranı yüzde 71. Kentte 30 bin 780 binadan 21 bin 924’ü deprem sigortası yaptırdı.
DASK 90 LİRADAN BAŞLIYOR
İstanbul’da yaşanan depremden hemen sonra sigorta taleplerinin geldiğini belirten sigortacı Mesut Çelik, risk gerçekleşmeden önce sigortanın yaptırılmasının altını çizdi. Zorunlu deprem sigortasının kapsamını açıklayan Çelik “Deprem sebebiyle veya depreme bağlı yangın, infilak, tsunami veya yer kayması sebebiyle konuta gelebilecek maddi zararları karşılayan bir sigortadır. Fiyatlar, Türkiye deprem haritasındaki risk bölgelerine göre belirleniyor. İstanbul’da 3 risk bölgesinin ağırlıkta olduğunu söyleyebiliriz. Hem risk bölgelerine hem de binanın inşa yılına göre fiyatlar değişkenlik gösteriyor. 2007 yılı öncesi ve sonrası yapılara göre fiyatlar farklı oluyor. İstanbul’da 1’inci risk bölgesinde olan ilçeler; Kadıköy, Bakırköy, Üsküdar gibi ilçeler de 100 metrekare daire için 2007 yılı öncesi 240 TL, 2007 yılı sonrasındaki yapılar için 217 TL’lik bir yıllık fiyat söyleyebiliyoruz. 3’üncü risk bölgesinde bulunan Eyüp ve Sarıyer gibi ilçelerde 2007’den önce yapılan binalar için 99 TL, 2007 sonrasında yapılan binalar için 91 TL’ye kadar fiyatlar düşüyor” diye konuştu.
ACİL DURUM ÇANTASININ MALİYETİ 440 TL
Uzmanlara göre; önceden hazırlanmış bir deprem çantası depremde hayat kurtarabilir. Olası bir deprem durumunda kullanılacak deprem çantasının hazırlanmasının ortalama maliyetinin ise bir kişi için 440 TL olduğu tespit edildi. Deprem çantasında bulunan gıdaların yüksek kalorili, vitamin ve karbonhidrat içeren, su kaybını önleyen ve dayanıklı, çabuk bozulmayan gıdalardan; konserve, kuru meyveler, tahin, pekmez, meyve suyu gibi ürünlerin bulundurulması gerektiği bildirildi. Ayrıca her bir aile üyesi düşünülerek yeterli içme suyunun çantaya dahil edilmesi gerektiği vurgulandı. Deprem çantasına giyecek olarak iç çamaşırı, çorap, yağmurluk ve iklime uygun giysilerin konulması önem arz ediyor. Çantada bulundurulması gereken malzemeler ve fiyatları şu şekilde sıralanıyor: İç çamaşırı 20 TL, çorap 20 TL, yağmurluk 30 TL ve iklime uygun giysiler. Hijyen malzemesi; sabun 5 TL, diş fırçası ve macunu 25 TL, ıslak mendil 5 TL, tuvalet kağıdı 30 TL, ilk yardım çantası 30 TL, uyku tulumu 100 TL veya battaniye 25 TL, çakı 30 TL, düdük 10 TL, küçük makas 20 TL, kağıt 5 TL, kalem 5 TL, pilli radyo 50 TL, el feneri 10 TL ve yedek piller 20 TL.
70 MİLYARLIK DEPREM VERGİSİ NEREDE?
1999’da yaşanan deprem felaketinin ardından yaraların sarılması için 1 hafta içinde yeni bir vergi düzenlemesi getirilmişti. Verginin teknik adı ise Özel İletişim Vergisi’ydi (ÖİV). İlk girdiğinde 31 Aralık 2000’e kadar yürürlükte kalması ve daha sonra yürürlükten kaldırılması planlanıyordu. ÖİV kanunu önce 4605 sayılı kanunla 31 Aralık 2002’ye kadar daha sonra yeniden 31 Aralık 2003 tarihine kadar uzatıldı. Takvim yaprakları 25 Aralık 2003 tarihini gösterirken 5035 sayılı kanun ile ÖİV artık vergi mevzuatının kalıcı bir vergisine dönüştürüldü. 1999 ile 2003 arasında 4.6 milyar TL ÖİV toplandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre 2004 yılıyla 2018 yılları arasında halkın cebinden özel iletişim vergisi adı altında toplam 60.6 milyar TL tahsil edildi. Böylece vergi meblağsı 70 milyar liraya yaklaştı.
