Çocuklar, aile içinde ve sosyal çevreleriyle olan iletişimlerinde kendilerini doğru ifade edebilmek için, ebeveynlerinden alacakları disipline ihtiyaç duyarlar. Bu süreç onların psikolojik gelişimi için de büyük önem taşır. Çocukların yetiştirilme disiplinlerinde, anne babaların olmazsa olmaz öğretilerinden biri de, çocuklarına "hayır" kavramını doğru anlatabilmektir.
Hayır kavramını bilmeyen çocuklar birtakım isteklerinin yerine getirilmesi için çeşitli yaptırımlara başvurabilir, ağlayarak ya da öfke nöbetleri geçirerek ebeveynlerini etkilemeye çalışırlar. Ancak hayır kavramını öğrenen çocuklar ısrarcı davranışlardan kaçınarak, isteklerinin yerine getirilmesi için aileleriyle daha sağlıklı iletişim kurarlar.
Peki, anne babalara bu konuda ne gibi görevler düşüyor?
Anne babalar neden çocuklarına hayır diyemiyor?
Çalışan anne ve babalar, çocuklarıyla az zaman geçirebildikleri için, çoğunlukla suçluluk duygusu yaşıyor. Bu durum, hayır deme konusunda sıkıntılara yol açabilir. Çocuklarına iş ve benzeri nedenlerle kısıtlı zaman ayırmak zorunda kalan ebeveynler, çocuklarını mutlu etmek ve bu suçluluk duygusunu görmezden gelebilmek için, çocuklarına hayır diyememektedir. Hayır dedikleri zaman çocuklarının üzüldüğünü gören ebeveynler, yaptıklarının yanlış olduğunu düşünüp evet deme eylemine yönelmektedir. Bu durumda anne ve babalar söz konusu tutarsızlıkla istemeden de olsa çocuklarına da yanlış örnek olmaktadır.
Çocuğun gelişimi için, hayır demek önemli
Gerektiği zamanlarda hayır diyebilmek çocuğun kişiliğinin gelişip şekillenmesine, sorumluluk sahibi olmasına, özgür ve yetenekli bir birey olmasına yardımcı oluyor. Çocuğun her istediğinin yapılmasıyla kazandığı anlık mutluluklar, ileride mutsuz bir birey olmasına neden olabiliyor. Anne ve babanın getirdiği sınırlar ve bu anlamda hayır denmesi, çocuğu üzmekten çok ona güven veriyor. Tutarlı bir şekilde, anne babaların çocuklarına gerektiğinde hayır diyebilmeleri çocukta güven duygusu uyandırıyor ve bazı şeylerin gerçekleşemeyeceğini anlamalarını sağlayarak, olgunlaşmalarına destek oluyor.
Anne babaların çocuklarına hayır demeyi öğretmek için yapmaları gerekenler:
- Çocuğa hayır kelimesi net, kendinden emin ve kararlı bir şekilde söylenmeli, böylece çocuğun ciddi olunduğunun farkına varması sağlanmalıdır.
- Belli bir durum için hayır denildiği zaman bundan vazgeçilmemeli, verilen kararda net olunmalıdır. Çocukla bu konuda gereksiz bir tartışmaya girilmemelidir.
- Hayır diyen anne ve babanın ses tonu kızgın ya da yalvarır şekilde olmamalıdır. Aksi halde, çocuk tarafından ciddiye alınmayabilir.
- Göz temasına önem verilmeli ve çocuğun anlayabileceği cümleler kurulmalıdır.
- Hayırı çocuğa kabul ettirirken ödüllendirme yöntemi tercih edilmeli, anne baba bu durumdan olan memnuniyetini belli etmelidir. Böylece çocuk bunu görecek, kendini iyi hissedecek ve olumlu davranışları sürdürmeye devam edecektir.
