Anayasa Mahkemesi, milletvekili ve mahalli idareler seçimlerinde aday olmak için görevinden ayrılan TOBB başkanı ve yönetim kurulu üyeleri ile oda ve borsa yönetim kurulu başkan ve üyelerine seçilemedikleri takdirde eski görevlerine dönme imkan tanıyan düzenlemeyi iptal etti.
TBMM’de 21 Kasım 2018 tarihinde, ‘Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu ile Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu’nda yapılan değişiklik ile milletvekili ve mahalli idareler seçimlerinde adaylık için görevinden ayrılan TOBB başkanı ve yönetim kurulu üyeleri ile oda ve borsa yönetim kurulu başkan ve üyelerinin aday olamadıkları veya seçilemedikleri takdirde eski görevlerine dönebilmelerine imkan tanındı.
Aynı düzenlemeyle ayrıca ayrılan kişilerin yerine seçim yapılmaması, yönetim kurulu üyelerinin yerine yedek üye çağrılması öngörüldü. CHP Grup Başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç ile birlikte 137 milletvekili, kanun değişikliğiyle getirilen uygulamanın, Anayasa’ya aykırı olduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'nde dava açtı.
HAKLI BİR NEDEN DAYANMADIĞINA DİKKAT ÇEKİLDİ
Dava dilekçesinde, Anayasa’da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları arasında bir ayrıma gidilmeden düzenleme yapıldığı hatırlatılarak, iptali talep edilen kural ile bu kuruluşlardan birinin yöneticilerine göreve geri dönme imkânı tanınmasının haklı bir nedene dayanmadığına dikkat çekildi. Düzenlemenin, aynı zamanda kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının Anayasa'da güvence altına alınan özerkliklerine ölçüsüz bir müdahale niteliğinde olduğu vurgulanarak, iptali istenen kuralın Anayasa'nın 10'uncu ve 67'inci maddelerine aykırı olduğu ileri sürüldü.
İPTALİNE KARAR VERDİ
Yüksek Mahkeme, iptal davasını 11 Nisan 2019 tarihinde görüşerek karara bağladı ve kanun değişikliğiyle getirilen kuralı, Anayasa'nın 10'uncu ve 67'inci maddelerine aykırı bularak iptal etti. Anayasa Mahkemesi yaptığı incelemede, ‘adaylığın veya seçimin kaybedilmesi hâlinde göreve dönme imkânı’ tanıyan kuralın, seçilme hakkının kullanımı bakımından, 5174 Sayılı Kanun kapsamındaki meslek kuruluşlarının yönetim organlarında görev alanlar ile diğer kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının yönetim organlarında görev alanlar arasında ‘bir farklılık’ yarattığını tespit etti.
EŞİTLİK İLKESİNE AYKIRI
Kararda, benzer durumda olanlardan bir kısmı lehine getirilen farklı bir düzenlemenin ‘bir ayrıcalık’ niteliğinde olmaması için, ‘nesnel ve makul bir temele dayanması ve ölçülü olması’ gerektiğine işaret edildi. Kararda şöyle denildi: “İptali talep edilen kuralın yer aldığı ek 1’inci madde düzenlemesinde, kuralın amacını ve dayandığı temeli gösteren bir hüküm bulunmadığı gibi, 7152 Sayılı Kanun'un gerekçesinde de bu hususta bir açıklama yer almamaktadır.
Seçilme hakkını kullanmada, bütün kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları yöneticileri için geçerli olan, genel bir sınırlama olarak görevden çekilmiş olma şartı bulunurken, özel hükümle göreve dönme imkânı tanınmak suretiyle 5174 Sayılı Kanun kapsamındaki meslek kuruluşları yöneticileri hakkında farklı düzenleme öngörülmüştür. İptali talep edilen kuralla getirilen farklı düzenleme, seçilme hakkı yönünden eşitlik ilkesine aykırıdır. Açıklanan gerekçelerle kural, Anayasa'nın 10. ve 67. maddelerine aykırı bulunmuş ve iptaline karar verilmiştir.”
