Bugün 24 Temmuz Basın Bayramı. Basın Bayramı veya Gazeteciler ve Basın Bayramı, tarihi konusunda üzerinde anlaşmazlık bulunsa da Türkiye’de Türk basınında sansürün kaldırılmasının yıl dönümü olarak her yıl 24 Temmuz tarihinde kutlanan önemli gündür.
GAZETECİLER VE BASIN BAYRAMI NASIL KABUL EDİLDİ?
Osmanlı İmparatorluğu zamanında çıkan tüm gazeteler sansür memurlarının kontrol ve denetiminden geçtikten sonra yayınlanıyordu. Türk basınında sansürün ilk uygulandığı tarih ise 10 Mayıs 1876’dır. 24 Temmuz 1908 tarihinde İkinci Meşrutiyet yürürlüğe girdikten sonra bu uygulamaya son verilmesi günümüzde “sansürün kaldırılması” olarak adlandırılmaktadır. 10 Haziran 1946 yılında kurulan Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, bir basın günü oluşturmayı planlamıştır. Türkiye’de ilk gazetenin çıkış tarihine göre düzenlenmesi planlanan bu güne “Basın Bayramı” adı verilecektir. Ancak ilk gazete konusunda çeşitli görüşler bulunduğundan dolayı bir görüş birliği sağlanamamış, daha sonra Falih Rıfkı Atay tarafından bayramın her yıl 24 Temmuz tarihinde kutlanılması fikri ortaya atılmış ve kabul edilmiştir.
İlk gazetenin çıkışı konusundaki tartışmalarda ise bazı kişiler, Osmanlı İmparatorluğu sınırları dahilinde ilk Osmanlı Türk gazetesi olan Takvim-i Vekayi’nin yayınlandığı 1831 çıkış tarihini doğru olarak kabul etmişlerdir. Ancak Takvim-i Vekayi’nin resmi gazete olmasından dolayı ilk çıkan Türkçe gazete olmadığını savunanlarda bulunmaktadır. Bu öngörüyü savunanlar ise ilk Türkçe gazetenin 1861 yılında yayınlanmaya başlanan Tercüman-ı Hakikat olduğunu iddia ederler. Türkiye’de Basın Bayramı özellikle Türkiye Gazeteciler Cemiyeti önderliğinde Bâb-ı Âli ile kutlanmakla birlikte, her il ve bazı ilçelerde de Basın Bayramı ayrı ayrı kutlanmaktadır. Basın Bayramında pek çok siyaset adamı, rektörler ve bazı belediye başkanları tarafından bildiri yayınlanmaktadır. Bildirilerde Basın Bayramının önemine değinilerek, özellikle Türk basınındaki sansür ile ilgili konular bu bildirilerde yer almaktadır.
BİN 954 GAZETECİYE BASIN KARTI VERİLMEDİ
TGC açıklamasında Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından basın kartı verilmeyen gazeteci sayısının bin 954’ü bulduğuna dikkat çekildi. Açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Çok sesli çağdaş bir toplum olabilmenin yolu, basın ve düşünceyi ifade özgürlüğünün önündeki engellerin kaldırılmasından geçiyor. Gazetecilerin düşünceleri ve haberleri nedeniyle hedef gösterilmediği, işten atılmadığı, gözaltına alınmadığı, tutuklanmadığı bir Türkiye’de 24 Temmuz’u bayram olarak yaşamayı diliyoruz.”
134 GAZETECİ CEZAEVİNDE
TGS’den yapılan açıklamada, sansürün kaldırılışının 111. yıl dönümünde sansüre daha fazla maruz kalınan bir dönemden geçildiğine dikkat çekilerek şu veriler paylaşıldı:
– 134 gazeteci cezaevinde
– Türkiye, dünya basın özgürlüğü sıralamasında 157. sırada
– 10 bini aşkın işsiz gazeteci var
– Medyanın yüzde 95’i iktidar kontrolünde
'MAHKUM GAZETECİ SAYISI YÜZDE 160 ARTTI'
CHP Genel Başkan Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi’nin Basın Bayramı dolayısıyla yayımladığı rapora göre de 2009 yılından 2017’ye kadar mahkum olan gazeteci sayısında yüzde 160 artış yaşandı.
2009-2017 yıllarını kapsayan rapora göre; toplam 5 bin 898 gazeteci hakkında dava açıldı. Haklarında işlem yapılan gazetecilerin yüzde 26’sı mahkum oldu. 2017 yılında hakkında işlem yapılan gazeteci sayısı yüzde 47 artarken, beraat eden gazeteci sayısı yüzde 51 azaldı.
Raporda haftada 28 gazetecinin şüpheli sıfatıyla savcılıkta işlem gördüğü, haklarında dava açılan gazeteci sayısının yüzde 17 arttığı belirtildi. Bu yıllar arasında toplamda 13 bin 227 gazeteci hakkında işlem yapıldı.
2009 yılında mahkûm edilen gazeteci sayısı 82 iken, bu sayı 2017 yılında yüzde 160 artarak 217’ye yükseldi.
Rapora göre, 2009-2017 yılları arasında gazeteciler adliye koridorlarında mesai yaptı. Haftada 13 gazeteci sanık sandalyesine oturarak yargılandı. Özellikle Gezi eylemlerinin yaşandığı 2013 yılında bin 108 gazetecinin mahkemelerde yargılanması dikkat çekti.
