Seçimde her siyasi parti güçlü bir ekonomi kadrosunu vitrine çıkarıyor. Aslında bu biraz da vatandaşın neyi sorun olarak gördüğünden kaynaklı. Vatandaş cebinin derdinde, siyasi partiler de o cepten çıkacak ‘oy’un. Araştırma şirketi Ipsos’un ‘ Türkiye Barometresi’ araştırmasının Şubat-Mart 2015 sonuçlarına göre Türkiye’de vatandaşa göre en önemli sorun yüzde 22 ile genel ekonominin durumu.
Hürriyet gazetesinden Şebnem Turhan'ın aktardığı araştırma sonuçlarına göre, özellikle dolar kurunun rekor kırdığı dönemde yapılan araştırmada ikinci sorun olarak yüzde 21 oranla işsizlik geliyor. Geçim sıkıntısı da yüzde 10 oranla üçüncülükteki yerini alıyor. Tüm bunlar, yani ekonomideki durum, işsizlik ve geçim sıkıntısı vatandaşın neredeyse yüzde 53’ünün birincil sorunu. Ipsos Türkiye Başkanı Vural Çakır ekonomi ile ilgili endişe algısı ve hassasiyetlerin çok yüksek olduğu bir aşamada bulunduğumuzu belirterek, “Kur yükselmeleri, düşük seviyedeki büyüme ve bunların etrafında yürüyen tartışmalar da hassasiyetleri artırmış durumda. Muhtemelen önümüzdeki seçim döneminde yurttaş tercihleri üzerinde en etkili olabilecek unsur gündelik hayatı en çok ilgilendiren bu çerçeve olacak” diye konuştu.
SORUNLAR BÜYÜYOR
Ipsos 2010 yılından beri her iki ayda bir Türkiye Barometresi araştırmasını yayımlıyor. Karşılaştırma yapabilmek ve vatandaşın ekonomiyle ilgili düşüncelerinin seçmen yapısını nasıl etkilediğini görebilmek için hem Kasım-Aralık 2014 sonuçlarını, hem de 2011 genel seçimleri öncesinde yine mart 2011’de yayımlanan araştırma sonuçlarını ele almak gerekiyor. Öncelikle Kasım-Aralık 2014 sonuçlarıyla Şubat-Mart 2015’e bakalım. Kasım-Aralık 2014’te vatandaşlar en önemli sorun olarak yüzde 21 ile yine işsizliği gösterdi. Ancak ekonominin durumu yüzde 8, geçim sıkıntısı ise yüzde 9 önemli sorun olarak bildirildi. Yani bu üç ekonomik durum göstergesinin toplam vatandaşlarca sorun olarak bulunma oranı yüzde 38 idi. Son araştırmada ise ekonominin durumu yüzde 22 ile zirvede. Bunu yüzde 21 ile işsizlik, yüzde 10 ile geçim sıkıntısı izliyor. Bu üçlü, vatandaşın yüzde 53’ü tarafından Türkiye’nin en önemli sorunu olarak gösteriliyor. Neredeyse ekonomiyi sorun olarak görenlerin oranı yarı yarıya artmış. Bunda şubat-mart aylarında dolardaki rekorlar, büyümenin yavaşlaması ve işsizlikteki yükseliş etkili oldu.
2011’DE BAKIŞ OLUMLU
Mart 2011 araştırması ise bambaşka bir sonuca işaret ediyor. Ipsos’un Türkiye Barometresi araştırması Mart 2011 sonuçları vatandaşın hem memnuniyet hem de geleceğe yönelik beklenti algısının yükselişte olduğunu gösteriyordu. Özellikle sağlık, eğitim, hükümetin en başarılı alanları olarak gösterilirken işsizlikle mücadele o günlerde de önemli sorun olarak tanımlanıyordu. Ekonomide büyüme sürecinin devam etmesi, 2010 yılı büyüme oranının yüzde 9’lar seviyesinde beklenmesi, enflasyonun ise tek haneli sayılar seviyesine inmesi ve vergi affı vatandaşın olumlu bakışını besliyordu. Mart 2011’de Ocak 2011’e göre tüm performans göstergelerinde vatandaşın notları yükselmişti. Hükümetin genel performans endeksi Ocak 2011’de 92 seviyesindeyken Mart'ta 102’ye çıkmış. Ekonomi endeksi 86’dan 95’e 9 puan birden yükselmiş. İşsizlikle mücadele 69’dan 81’e fırlamış ki 12 puanlık bir iyileşmeye işaret etmiş. O dönemki barometrede 100’ün üstü vatandaşın olumlu bakışını gösterirken, 100’ün altı olumsuz bakışı ortaya koyuyordu.
TÜKETİM ENDEKSİ DİP YAPTI
Türkiye Barometresi Mart 2015 sonuçlarında vatandaşın talebini, piyasadaki hareketi ve tüketim kalıplarını inceleyen Tüketim Endeksi Mart 2015’te 111 ile son 13 ayın en düşük seviyesine indi. Bu sonuç Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Tüketici Güven Endeksi sonuçlarıyla da paralel. Tüketimi kısan vatandaş ekonomik aktivitedeki yavaşlamayı da gösteriyor. Piyasadaki durgunluk tüketimin hız kaybetmesinin sonucu. Mart 2011’de ise bu endeks 226 ile zirvedeydi. O dönem Ipsos uzmanları bu sonucu talebin yüksek ve piyasanın hızlı olması olarak yorumluyordu.
Kasım-Aralık 2014’ten Şubat-Mart 2015’e ne değişti?
Ekonomi
Kasım-Aralık 8
Şubat-Mart 22
İşsizlik
Kasım-Aralık 21
Şubat-Mart 21
Geçim sıkıntısı
Kasım-Aralık 9
Şubat-Mart 10
Terör
Kasım-Aralık 12
Şubat-Mart 8
Suriyeli sığınmacı
Kasım-Aralık 11
Şubat-Mart 7
Demokrasi
Kasım-Aralık 4
Şubat-Mart 6
Eğitim
Kasım-Aralık 5
Şubat-Mart 5
