Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, NTV Ankara İstihbarat Şefi Ahmet Ergen'in sorularını yanıtladı.
Yeni istihdam ve teşvik paketiyle ekonomi yönetimi ya da hükümet olarak temel hedefiniz ne? Bu pakette özellikle üzerinde durulan başlıklardan biri ekonomide durgunluk ihtimaline karşı ön adım atıldı şeklinde. Buna katılır mısınız?
Bu yoruma katılmam. Ekonomide bir durgunluk ihtimali görmüyoruz. Ama büyüme oranlarımızdaki bir yavaşlama bu paketin hazırlanmasında önemli bir aktördür. Bir de Türkiye çok genç ve dinamik bir nüfusa sahip. 2014 yılında 2 milyon gencimiz çalışma hayatına katılmış.
Böyle bir ülkede sizin üretimi ve yatırımı çok daha güçlü destekleme zorunluluğunuz var. Bu paket aslında bu iki temel nedenden dolayı ortaya çıktı. Bir de sanayinin gayri safi yurtiçi hasıladaki payı önemli bunu da arttırmanın yolu üretime yatırıma ve istihdama destek vermek.
Yine eleştirilen noktalardan biri 5. ve 6. bölge ayrıcalıklarının Batı illerine o derece yoğunlaştırıldığı eleştirileri var ki artık Doğu ve Güneydoğu'ya yatırım azalır değerlendirmeleri var. Siz bu yoruma katılır mısınız?.
Bu yoruma külliyen karşı çıkarım. 1.ve 2. bölgeye vereceğimiz destek yüksek teknolojide. Yüksek teknolojiyi 5. ve 6. bölgede destekleyelim demenizin anlamı hiç desteklemeyelim demenizdir. 5. ve 6. bölgeye verilen tüm desteklerimiz devam ediyor. Ama Türkiye'de ileri teknoloji ile uğraşan girişimlerin yüzde 88'i 1. ve 2. bölgede.
Nitelikli insan kaynağının yoğunlaştığı yer 1. ve 2. bölge. Aksine 1. ve 2. bölgede yüksek teknolojinin desteklenmesi dolaylı olarak 5. ve 6. bölgeye ilave destek anlamına geliyor. Buradaki etkileşim buradaki hareketlilik Türkiye'nin her tarafını etkileyecek. Bu paket hiçbir yeri olumsuz etkilemeyecek. İzmir mesela hep teşvikten şikayet eder.
Şimdi ileri teknolojide Hakkari ile bir farkı yok. Ama benim Hakkari'de yeteri kadar nitelikli insan kaynağı bulma şansım yok.
Kümelenmeyi oluşturmam belki 10 yıl alacak Hakkari'de. Bu kesinlikle 5. ve 6.bölgeye yönelik bir olumsuzluk oluşturmaz. Zaten şu anda çok güçlü desteklerimiz var ve devam ediyor bunlar. Bölgesel teşvikleri kaldıralım da parayı buraya aktaralım deseydik bu eleştiriler doğru olurdu ama böyle bir şey yok.
Yüzde 15 hedefini koydunuz yüksek teknolojinin payı olarak, son durum itibariyle Türkiye'nin gelişim fırsatı alanları neler yüksek teknolojili üretim için?
Türkiye'de diyelim savunma sanayisinde çok ciddi bir fırsat alanı var. Biz bu savunma sanayisinde ileri teknoloji ürünleri Türkiye'nin güneydoğusunda üretin deme şansımız yok gitmiyor kimse. Pek çok yüksek teknolojili ürün gamında siz hiç teşvik görmeseniz dahi insanlar 1. bölge en fazla 2. bölgede yatırım yapmak istiyor.
Birincisi bu noktada nitelikli yetişmiş insan kaynağı bu bölgede yoğunlaşmış. Burada bu insan kaynağı varken siz burada isiz gezin önce Güneydoğu'yu Doğu'yu kalkındıralım gibi bir anlayışımız olamaz. İki, kümelenme burada yoğunlaşmış. O sanayiye hizmet verecek kümenin oluşması lazım bu da 1. ve 2. bölgede. Siz bugün çip üretimini 1. bölgede yapabilirsiniz.
Çünkü çip üretiminde çalışacak nitelikli personeli sen burada çalışma şurada çalış diyemiyorsunuz. Hatta bazen İstanbul'da semtler arasında bile iş yeri değiştiği zaman bazı insanlar işten ayrılıyorlar. O insanlar için iş bulma imkanı çok fazla alternatif çok fazla. Önemli olan bu nitelikli insan sayısını arttırmak.
Endüstriyel tasarıma verilecek olan destekleri de düşünürsek önümüzdeki dönemde Türkiye'den küresel ölçekte marka olmuş ya da ilgi görecek bir bilgisayar oyunu çıkar mı? Buna benzer destekler olacak mı?
Bu daha çok Ar-ge ve inovasyonla alakalı. Burada Türkiye 2008'de Ar-ge merkezleri yasasını çıkardıktan şu anda sonra 41 faal teknoloji geliştirme merkezimiz var, 176 tane de Ar-ge merkezimiz var. Türkiye burada çok iyi bir mesafe aldı. Marka üretmenin bazı ön şartları var. Biz özellikle bu pakette tasarım ofislerini üretime yönelik çok ciddi şekilde aynı arge merkezi gibi destekleme kararı aldık. Bir şirket teknoloji düzeyini yükseltirse karlılığını arttırıyor.
İki, İhracat arttıkça karlılık artıyor, Üçüncüsü, tasarım yapan şirketler tasarım yapmayanlara göre karlarını neredeyse ikiye katlıyorlar. Bu gerçekten hareketle biz tasarım merkezlerini ar-ge merkezi gibi destekleyelim. Ar-ge merkezi kurmak için minimum sayı 30, tasarım merkezi kurmak için sayı 10. Ama bunu bakanlar kurulu yarıya düşürebilir 20'ye de çıkarabilir.
Türkiye'nin tekstil ürünlerinin kilogram ihracat fiyatıyla İtalyan tekstil ürünlerinin kilogram ihracat fiyatları arasında tam ilki katı fark var. Aradaki fark tamamen tasarım. Tasarımın artık girmediği bir alan yok. KOBİ'ler kendi ürünlerini katma değer saplayabilmek için starım merkezleri kurabilecek. Ama her KOBİ kuramayabilir.
O zaman kurulmuş profesyonel tasarım merkezinden hizmet alırsan hizmet aldığın tutarı vergiden indireceğiz. Eğer bir kişi profesyonel tasarım merkezi kurarsa onun verdiği hizmeti de vergiden indireceğiz.
Ar-ge merkezlerindeki çalışma şartlarını biraz daha esnettik. Ar-ge merkezi dışındaki yapılan çalışmaların bir kısmını da Ar-ge niteliğindeki çalışmaya dahil ettik.
