Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Ocak ayında üretici ve tüketicinin en fazla mağdur olduğu ürünün üreticiden tüketiciye 4,4 katla satılan maydanoz olduğunu, bunu sırasıyla 4,2 katla portakal, 3,8 katla kuru incir, 3,6 katla kuru kayısı, 3,1 katla patates, 2,9 katla süt ve elma, 2,8 katla satılan havuç izlediğini söyledi. Ürünlerdeki fiyat makasının aracıyı mutlu ettiğini bildiren Bayraktar, "Tüketici, bugün üreticide 27 kuruş olan maydanozu markette 1 lira 17 kuruşa, 50 kuruş olan portakalı markette 2 lira 12 kuruşa, 7 lira olan kuru inciri 26 lira 93 kuruşa, 9 lira olan kuru kayısıyı 32 lira 40 kuruşa, 66 kuruş olan patatesi 2 lira 1 kuruşa, 1 lira 15 kuruş olan sütü 3 lira 38 kuruşa, 1 lira 12 kuruş olan elmayı 3 lira 24 kuruşa, 72 kuruş olan havucu 2 lira 5 kuruşa satın alabiliyor" dedi.
Şemsi Bayraktar, Ocak ayı üretici market fiyatları konusunda yaptığı açıklamada, Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak, üreticiden tüketiciye, halkın tamamını yakından ilgilendiren gıda fiyatlarındaki değişimleri takip ettiklerine ve kamuoyunu doğru bir şekilde bilgilendirdiklerine dikkati çekti.
"ÜRETİCİNİN EKONOMİK ÖRGÜTLENMESİ YETERSİZ"
TZOB Genel Başkanı Bayraktar, Türkiye'de üreticinin ekonomik örgütlenmesinin yetersizliğinden dolayı, çiftçinin ürettiği üründe yeterince söz sahibi olamadığını, üretim planlaması yapılamadığını, tarladan markete uzun bir pazarlama zinciri oluştuğunu, hem üretici hem de market fiyatlarında istikrar sağlanamadığını, bu durumdan da hem üreticinin hem de tüketicinin zarar gördüğünü bildirdi.
Bütün bunların bir neticesi olarak uzun bir zamandır, üretici ve market fiyatları arasında 4-5 hatta 6 kata varan fark oluştuğunu, bu sorunun bir türlü çözülemediğini vurgulayan Bayraktar, şunları kaydetti:
"Ocak ayında, üretici ve market arasındaki fiyat farkı maydanozda yüzde 341,51'i buldu. Maydanozdan sonra fiyat farkı sırasıyla portakalda yüzde 324,44, kuru incirde yüzde 284,71, kuru kayısıda ise yüzde 260, patateste 205,96, sütte yüzde 193,91, elmada yüzde 188,72, havuçta yüzde 184,41 oldu.
Maydanoz 4,4 kat, portakal 4,2 kat, kuru incir 3,8 kat, kuru kayısı 3,6 kat, patates 3,1 kat, süt ve elma 2,9 kat, havuç 2,8 kat fazlaya tüketiciye satılıyor.
Tüketici, bugün üreticide 27 kuruş olan maydanozu markette 1 lira 17 kuruşa, 50 kuruş olan portakal markette 2 lira 12 kuruşa, 7 lira olan kuru incir 26 lira 93 kuruşa, 9 lira olan kuru kayısı 32 lira 40 kuruşa, 66 kuruş olan patates 2 lira 1 kuruşa, 1 lira 15 kuruş olan süt 3 lira 38 kuruşa, 1 lira 12 kuruş olan elma 3 lira 24 kuruşa, 72 kuruş olan havuç 2 lira 5 kuruşa satın alabiliyor. Üreticide 2 lira 2 kuruş olan domates markette 3 lira 92 kuruş, 1 lira 99 kuruş olan salatalık 4 lira 3 kuruş, 1 lira 90 kuruş olan patlıcan 4 lira 22 kuruş, 3 lira 32 kuruş olan yeşil soğan 7 lira 50 kuruş."
"STOKLAMAYA MÜSAİT NOHUTTA BİLE FARK 2,6 KAT"
"Stoklamaya müsait nohut üreticide 2 lira 90 kuruşken, markette 7 lira 41 kuruşa, 3 lira 63 kuruş olan kuru fasulye ise 7 lira 56 kuruşa, 2 lira 75 kuruş olan kırmızı mercimek 6 lira 22 kuruşa satılıyor. Üreticide 2 lira 45 kuruş olan pirinç markette 6 lira 51 kuruş, 5 lira 10 kuruş olan kuru üzüm markette 13 lira 26 kuruş, 20 lira 96 kuruş olan iç fındık markette 53 lira 8 kuruşa çıkıyor. Aynı şekilde üreticide 24 lira 76 kuruş olan dana eti, markette 40 lira 15 kuruşa, 26 lira 25 kuruş olan kuzu eti 44 lira 99 kuruşa tüketiciye sunuluyor. Üretici market fiyat farkı, pirinçte 2,7, nohut ve kuru üzümde 2,6, iç fındıkta 2,5, kırmızı mercimekte 2,3, kuru fasulyede 2,1 katı buluyor. Bu mağduriyeti gidermek için üretici ile tüketici buluşturulmalıdır."
MARKET FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM
Ocak ayında market fiyatlarında kuru kayısı, kuru incir, süt ve mısırözü yağı fiyatında değişim görülmezken, fiyat düşüşünün yüzde 5,15 oran ile en fazla portakalda gerçekleştiğini bildiren Bayraktar, şu bilgileri verdi:
"Portakaldaki fiyat düşüşünü yüzde 3,43 ile tavuk eti, yüzde 3,09 ile karnabahar, yüzde 1,61 ile marul izledi. Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 47,90 ile mandalinada görüldü. Mandalinadaki fiyat artışını yüzde 46,66 ile kuru soğan, yüzde 28,83 ile limon, yüzde 25,76 ile salatalık, yüzde 24,88 ile sivri biber, yüzde 17,95 ile patates, yüzde 14,35 ile havuç, yüzde 13,34 ile pırasa, yüzde 11,02 ile pirinç, yüzde 10,40 ile patlıcan, yüzde 10,34 ile kuru üzüm takip etti. Ocak ayında fiyatlar kuru fasulyede yüzde 8,66, kabakta yüzde 8,61, zeytinyağında yüzde 8,54, yeşil soğanda yüzde 7,22, maydanozda yüzde 6,04, iç fındıkta yüzde 4,56, ıspanakta yüzde 4,54, kırmızı mercimekte yüzde 4,34, lahanada yüzde 4,02, toz şekerde yüzde 3,91, nohutta yüzde 3,35, kuzu etinde yüzde 3,04, Antep fıstığında yüzde 2,92, dana etinde yüzde 2,69, yumurtada yüzde 2,14, ayçiçeği yağında yüzde 0,89, domateste yüzde 0,42, yeşil mercimekte yüzde 0,38, elmada yüzde 0,10 arttı."
ÜRETİCİ FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM
Bayraktar, Ocak ayında üretici fiyatlarında maydanoz, portakal, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru kayısı, kuru incir, Antep fıstığı, süt ve zeytinyağı fiyatlarında değişim olmadığını belirtti.
Ocak'ta iç fındık fiyatının yüzde 9,58, kabak fiyatının ise yüzde 2,76 gerilediğini bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:
"Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 125,82 ile kuru soğanda görüldü. Kuru soğandaki fiyat artışını yüzde 89,39 ile mandalina, yüzde 54,40 ile salatalık, yüzde 49,43 ile patates, yüzde 44,94 ile limon, yüzde 44,12 ile pırasa, yüzde 35,15 ile sivri biber, yüzde 33,33 ile havuç, yüzde 17,52 ile yeşil soğan, yüzde 16,71 ile elma, yüzde 16,45 ile karnabahar, yüzde 13,66 ile marul, yüzde 12,93 ile ıspanak, yüzde 11,09 ile kuzu eti izledi. Ocak'ta domates fiyatı yüzde 7,75, lahana fiyatı yüzde 5,56, kuru üzüm fiyatı yüzde 5,15, patlıcan fiyatı yüzde 3,64, yumurta fiyatı yüzde 3,59, dana eti fiyatı yüzde 2,10 yükseldi."
FİYAT ARTIŞLARININ NEDENLERİ
Üreticilerde fiyatı artan ürünlere bakıldığında en fazla fiyat artışının kuru soğanda görüldüğünü belirten Bayraktar, "Kuru soğanda önemli üretim bölgelerinde üretim sezonunda yüksek sıcaklık ve aşırı yağışların hastalıkları tetiklemesiyle birlikte tarlada başlayan çürümelerin depolarda da devam etmesi rekolte düşüşüne neden olmuş, bu da fiyatlara yansımıştır. Kuru soğanın önemli bir kısmı üreticinin elinden çıkmıştır. Ürün ağırlıklı olarak tüccarın elindedir" dedi.
Mandalinada ise sezonun sonuna gelindiğini geçci çeşitlerin piyasaya arz edildiğini arzdaki azalmayla birlikte fiyatlarda artış yaşandığını bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:
"Habur Sınır Kapısı'nın tam anlamıyla faaliyete başlamasının ardından piyasanın hareketlenmesi patates fiyatlarında artışa yol açtı. Limonda ihracat devam etmektedir. Soğuk havalar nedeniyle ikinci makas olarak adlandırılan ikinci hasat döneminde yaşanan kayıp fiyatlara yansımıştır.
Salatalık, biber, domates ve patlıcanın arzı içinde bulunduğumuz dönemde örtü altından sağlanmaktadır. Hava sıcaklıklarının düşmesiyle bitki gelişiminin yavaşlamasına bağlı olarak hasat edilen ürün miktarındaki azalma fiyat artışına neden oldu.
Kışlık sebzelerden ıspanak, pırasa, lahana, karnabahar gibi ürünlerde de düşük hava sıcaklıkları nedeniyle ürünlerin yavaş gelişmesinin yanı sıra, tüm ülkemizi etkisi altına alan soğuk havaların kışlık sebzeleri olumsuz etkilemesi de fiyatları artırmıştır.
Havuçta da soğuk havalar nedeniyle söküm yapılmamakta, arz depolardaki ürünlerden sağlanmaktadır. Bu durum fiyat artışına yol açmıştır."
