Kırım'da yarın yapılacak referandumu değerlendiren uzmanlar, kontrol altındaki bir bölgede yapılacak referandumun uluslararası hukuk kurallarına aykırı ve Kırım Tatarlarının dünyada en son isteyeceği şeyin tekrar Rusya'ya bağlanmak olduğu görüşünde birleşiyor.
Ukrayna'da yaşanan krizin, stratejik konumu ve demografik yapısıyla göze çarpan Kırım yarımadasına sıçraması ve Rusya'nın gölgesinde referandum kararı alınmasının ardından bölgedekiKırım Tatarları gergin günler geçiriyor. Uzmanlar, referandumun sadece "demokrasi adına uydurulmuş bir kılıf" olduğunu belirtirken, Rusya'nın uygulamaya koyduğu oyun nedeniyle yıllardır barış içinde yaşayan Rus ve Kırım Tatarlarının birbirlerine şüpheyle bakmaya başladığına vurgu yapıyor.
Gözler, pazar günü yapılacak ve sonucu önceden belli referanduma çevrilirken, uluslararası camiadan etkili ve kararlı adımlar atılması beklentisi gittikçe artıyor.
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Başkanı Tuncer Kalkay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, referandumun oynanacak bir oyundan ibaret olduğunu belirtti. Hem demokratik hem de hukuki açıdan böyle bir referandumun yapılmasının inandırıcı olmadığını ifade eden Kalkay, "Çünkü şu anda Kırım işgal altında ve silahların gölgesinde teslim alınan parlamentoya her türlü usulsüz şekilde Rusya’nın emirleri tatbik ettiriliyor. Dünya kamuoyuna demokratik kisvesi altında inandırılmaya çalışılıyor. O bakımdan referandum sözde olarak yapılmış olarak ilan edilecektir" değerlendirmesinde bulundu.
"Ya Rusya ya da Rusya"
Referandumda yöneltilen soruların "Rusya'ya bağlanmak istiyor musunuz" ve "1992 anayasasına geri dönmek istiyor musunuz" olduğunu belirten Kalkay, bunun da "ya Rusya ya da Rusya" anlamına geldiğini ifade etti.
Kırım anayasasına dönüldüğü takdirde, zaten Ukrayna ile bağların son derece zayıflayacağını ve dolayısıyla yine Rusya'nın güdümüne girmiş olacağını vurgulayan Kalkay, "Tabi ki bunu bir koz olarak Ukrayna ile ilgili dünyayla yapmış olduğu restleşmede koz olarak kullanacak. Sonuç olarak burada herhangi bir mevzuat önemli değil, önemli olan Putin’in istediği sonuç ki bu da zaten çıkacak. Zaten diğer karar çıksa dahi, Putin uluslararası baskıyı dikkate alıp vazgeçse dahi, 1992 anayasasına geçişi kabul edilecek şekilde referandum sonucu sunabilirler" görüşünü paylaştı.
Kendilerine ulaşan bilgilere göre, pazar günü yapılacak referandum sonuçlarının ertesi gün açıklanacağını dile getiren Kalkay, "Önceden hazırlanmış sonuçları bize gerçek referandum yapılmış gibi sunacaklar" şeklinde konuştu.
Referandumun ardından çatışma çıkması halinde Kırım Tatarlarının zarar göreceğini dile getiren Kalkay, "Yine 70 yıl önce sürülmüş olan masum halka çok büyük baskı. Bunu dünyaya değişik bir şekilde, kendilerini aklayabilecek şekilde sunabilecekler. Şu anda eli silahlı olan askerlere karşı böyle bir çatışma bizim için hakikaten çok büyük bir facia olur" dedi.
Uluslararası platformda bu konunun daha fazla dikkate alınmasını beklediklerini belirten Kalkay, Putin'in Kırım’da halklar arasında ayrılığı iyice körüklemeye başladığını ve düne kadar barış içinde yaşayan Rus ve Kırım Tatarlarının birbirine karşı artık daha mesafeli olmaya ve şüpheyle bakmaya başladığına da dikkati çekti.
"Referandum halk iradesini temsil etmez"
Bilkent Üniversitesi Rusya Araştırmaları Merkezi Direktörü Doç. Dr. Hakan Kırımlı'ya göre ise söz konusu referandumun ne uluslararası hukuk ne de Ukrayna hukuku açısından bir geçerliliği var.
Yaklaşık 40 bin kişilik bir yabancı ordunun kontrol ettiği bölgede yapılacak bir referandumun herhangi bir halk iradesini temsil ettiğinin düşünülemeyeceğinin altını çizen Kırımlı, Kırım Tatarlarının iradesini hiçe sayan referandumun aslında tamamen Kırım'ın Rusya'ya bağlanmasını meşru göstermek için Rusya tarafından alınmış bir tedbir olduğunu vurguladı.
Kırım Tatarları'nın referandumu tanımadığına dikkati çeken Kırımlı, Rusya'ya bağlanmanın felaketin başlangıcı olacağını belirtti. Kırımlı, şöyle konuştu:
"Dünyada en istemedikleri şey odur. Kırım Tatarlarının şu anda bile yeteri kadar zorlukları, kültürel eksiklikleri ve eğitim eksiklikleri vardı. Hele hele Putin Rusya'sında bunların en iyi ihtimalle bulundukları yerlerde erimeleri ve milli müesseselerini kaybetmeleri için her şeyin yapılacağına hiç şüphe yok. Bunu rahatlıkla farklı metodlarla yaparlar. Putin ülkesindeki diğer küçük sayıdaki halklara nasıl davranıyor ki nefret ettiği Kırım Tatarlarına nasıl davransın. Kırım Tatarları'nın 200 küsür yıldır süren bir Rusya tecrübesi var ve bu tecrübe acı hatıralarla dolu."
Uluslararası camiadan beklentilerini de dile getiren Kırımlı, kararlı hareket edilmesi halinde bunun etkili olacağını ancak göstermelik bir iki geçici yaptırımla sadece Kırım'ın değil, ardından Ukrayna'nın doğusunun ve tamamının da gideceğini söyledi. Doç. Dr. Kırımlı, "Böylesine açık bir saldırganlığa hiçbir şekilde tepki konmazsa bunun dünya için sonuçları gerçekten felaket olur ve Türkiye de o bölgede bulunuyor" ifadelerini kullandı.
Türkiye'de son zamanlarda " Kırım Tatarları Türkiye'ye gelsin" şeklinde propagandalar yapıldığını ifade eden Kırımlı, Türkiye'den beklenen şeyinKırım Tatarlarına iltica edecek yer vermesi değil, uluslararası camiada bu meseleyi gündeme getirmesi olduğunu belirtti. "Türkiye kulağının üstüne yatıp, Rusya ile ilişkilere aynen normal devam ederse, bu tarihe hoş bir şey olarak geçmez" diyen Kırımlı, meselenin sadece Putin'in "Kırım Tatarlarına iyi davranacağız" vaadini almak olmadığının altını çizdi. Kırımlı, şunları söyledi:
"Bunun hiçbir kıymeti yok. Çünkü bunun arkasını takip edecek hiçbir müeyyide yok. Burada önemli olan Kırım'ın hiçbir şekilde Rusya'ya ilhakını kabul etmemektir. Türkiye'den beklenti budur. Kırım'ın Rusya'ya ilhakı hangi bahane ve yol kullanılırsa kullanılsın, Kırım Tatarları tarafından dünyada asla kabul edilmeyecek bir şeydir."
