Erzurum'da 342 yıl önce Osmanlı padişahı 4. Mehmet'in şehir halkının rahat ve müreffeh yaşayabilmesi ve şehirden göç etmemesi için dönemin ilk teşvik yasasını Erzurum'da uyguladığı ortaya çıktı.
Uzun ve şiddetli kış mevsiminin yaşandığı, coğrafi zorlukların hakim olduğu Erzurum'a Cumhuriyet tarihi boyunca çeşitli hükümetler tarafından halkın sosyo-ekonomik olarak rahatlaması ve göçün önlenmesi için çeşitli teşvik politikaları hayata geçirildi. Erzurum'da ilk teşvik Osmanlı döneminde fermanla uygulamaya konuldu. Dönemin Osmanlı padişahlarından 4. Mehmet, Erzurum'daki ilk Osmanlı camisi olan Lala Mustafa Paşa Camii'nin son cemaat yerinin sağdaki mihrabiyesi üzerine hattat Musfata İzzet'e mermer üzerine vergi muafiyetini içeren 14 satırlık fermanı yazdırdı. Fermanda, ekonomik olarak yoksulluk sınırında yaşayan Erzurumlulardan önceden alınan 23 kalem verginin kaldırılması buyruldu. Söz konusu fermanda kaldırılan vergileri alanlara ise Allah'ın ve Resulu'nun laneti okundu.
Tarihi fermanda "Tiz, Erz-ı Rûm'dan vergi alınmaya" ifadesiyle başlayan fermanın içeriği bugünün Türkçesi ile şöyle tercüme edildi: "Cihanın kendisine itaat ettiği hükümdarın fermanı, taç sahibi padişahın apaçık buyruğu ve hudavendigârın şerefli emiri. Fatihi Ebü'l- feth ve'n-Nasr Sultan Muhammet Han (Allah ona yardım etsin). Allah'ın rızasını istemek, Resûlünün sünnetini diriltmek ve Allah'ın emrini yüceltmek. Yaratıklara şefkat olmak için cihanın kendisine itaat ettiği Padişah'ın (benim) hükmüm şöyledir, "Erzurum eyaletindeki bid'atlerden, bulgur ve buğday teklifi; din ve kanuna aykırı olarak gereğinden fazla alınan akça, öşür akça ve hisseyi ödeyip ve çiftçilik yapmayan kürtlerden perakende olarak alınan, odun teklifi, kışlık vergisi, otlak teklifi, muaf akçası, atları kışlaya verme teklifi, yıllık arpa ve develeri besleme teklifi, paşa'ya bağlılara, köyleri kışla olarak verme teklifi, konak akçası ve koyunsuzlardan koyun adedi, yıllık saman ve yağ teklifi ve post, teftişi, kilise ve namaz kılmayan teftişi, bez , iplik akçası ve köle bedeli, bir yere bağlandıktan sonra, köle, esir bedeli akçası; yün, tırpan akçası, katır ve deve akçası ve işbu anılan yirmi üç adet teklif adedini yasaklayıp, kaldırdım. Bundan sonra adı geçen vilayete vali olanlardan diğer hakimlerden her kim bu yazılanlardan birini alır ise Allah ve Resulünün laneti üzerine olsun. Soylu evlatlarından, büyük vezirlerinden ve yüce vekillerinden her kim Osmanlı eyaletinde bu zulm ve bid'atlardan razı olursa Allah'ın meleklerinin ve bütün inananların laneti onların üzerine olsun."
YÜCELİK: TEŞVİKLER GERÇEKÇİ UYGULANMALI
Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Lütfü Yücelik, bölgede üretim ve istihdamı artıracak göçün önüne geçecek teşvik yasalarının ilkinin Osmanlı döneminde hayata geçirildiğini hatırlattı. Yücelik, "Bölgemizin ve şehrimizin yaşadığı zorluklar malum. Osmanlı bölgeden göçü önlemek, şehrin sosyo-ekonomik yapısını canlandırmak için ilk teşvik politikasını fermanla uygulamış. Günümüzde uygulanan teşviklerin de daha uygulanabilir, gerçekçi bir şekilde düzenlenmesinde yarar var. Yerli ve yabancı yatırımcılar bölgeye çekilmeli." diye konuştu.Cihan
