Manisa Soma’daki maden ocağında gerçekleşen patlama sonucu 301 işçinin hayatını kaybettiği Soma’da yas devam ediyor. Cenkyeri mahallesi, hemen her haneden en az bir kişinin maden işçisi olarak çalıştığı bir yer. İçeri girdiğimiz ilk evde, arama kurtarma çalışmalarına katılmış iki maden işçisi ile karşılaşıyoruz.

Halen olayın etkisi altında olan işçiler, geceleri uyayamadıklarından, artık madene inmekten korktuklarından ve arkadaşlarının yer altından çıkardıkları cansız bedenlerinin gözlerinin önünden gitmediğinden bahsediyorlar: “Avuç içine ve koluna, ailesine hitaben ‘Hakkını helal et’ yazan arkadaşlar gördük. Öleceklerini anlamışlar demek ki.”

2 saat kadar dayanabiliyor

Facianın gerçekleştiği maden ocağına yaklaşık 4 kilometre uzaklıkta bulunan Demir Export adlı şirkette çalışan işçiler, isimlerini vermekten çekiniyor. Koç Holding’e bağlı olan ve 2015’de üretime geçmesi beklenen Demir Export, halen hazırlık çalışmalarının sürdüğü bir yer. İşçiler, bütün malzemelerini Almanya’dan sipariş veren ve en iyi iş güvenliği koşullarının sağlanması için çaba gösteren şirkete yoğun istihdam talebi olduğunu söylüyor. Almanya’dan ithal edilen malzemeler arasında gaz maskeleri de var.

Arama kurtarma çalışmalarına katılan işçiler, Demir Export’un, olayın meydana gelmesinden kısa bir süre sonra 700 adet Alman malı gaz maskesinin mahsur kalan işçiler için gönderildiğini anlatıyor: “Mahsur kalan işçilerin maskeleri en fazla 45 dakikaya kadar dayanan, eski tip maskeler. Tanesi 300 lira civarında. Bizim şirketin aldıkları ise bin lira civarında ve 1.5-2 saate kadar dayanabiliyorlar. Eski tip olanlarda filtre o kadar etkili değil ama Alman malı maskelerde ortamdaki karbonmonoksit oranı ne olursa olsun fark etmiyor. Biz aşağıya inerken yanımızda bu maskelerden götürdük ama maalesef çok geçti... Arkadaşlarımızda bu maskelerden olsaydı kimse ölmezdi...”

Yalnızca iki günlük eğitim

Demir Export ve İmbat Madencilik, facia gününden bu yana yasta. Şirket müdürleri, matem nedeniyle iş yerlerinde çalışma zorunluluğunu kaldırmış ve hatta bizzat kendileri de olay yerinde nöbet tutmuş, yüzlerce işçi de arkadaşlarının yardımına koşmuş. Kimi yer altında kimi yer üstünde hepsi de iyi haberler duyabilmek ve destek olabilmek için gece gündüz canını dişine takmış.

8 senedir maden işçisi olan Kamil Çeliker (30), sağ kurtulabilen işçilerden biri. Halen şok içinde olan Çeliker, devletten maddi ve manevi desteğin yanı sıra psikolojik yardım da bekliyor. Yaptığımız sohbette, Soma Holding bünyesinde biri yer altında biri yer üstünde olmak üzere yalnızca 2 gün eğitim verildiğini öğreniyoruz: “Bu eğitimlerde de gaz maskelerinin nasıl takılması gerektiği gibi emniyete dair bilgiler veriliyor ama çalışma koşullarını öğrenebilmek için 2 gün kesinlikle yeterli değil.”

Aile üyeleri aynı vardiyada

“Ölümler hep kardeşleri buldu. Sizce neden?” diye soran maden işçisi, bunun ‘etik’ olmadığını savunuyor. Gerekçesi de, aynı ailedeki işçilerin aynı vardiyada görev alması ve bir kaza olması durumunda, o aileden birden fazla kişinin can verme ihtimali. İşçi, “Her köye bir servis gönderiyorlar. Aile üyeleri aynı vardiyada görev yapıyor. Köseler, Elmadere, Arpaseki, Savaştepe gibi köylerde onlarca cenazenin çıkmasının sebebi işte budur” diyor.

Her hanede en az 1 işçi var

Tarımcılığa ağırlık verilseydi, madende çalışanların sayısında düşüş yaşanır mıydı? Üçü de maden işçisi olan arkadaşlar, aynı anda yanıtlıyor: “Erken emeklilik!” Yani yer altında 13 yıl çalışan, sigortası 20 yılı dolduran işçiler, 39 yaşından gün aldıkları zaman emekli olabiliyorlar. Madencilik rağbet gören mesleklerden biri ve erken emeklilikten dolayı hemen her hanede en az 1 maden işçisi var.

Hurda mezarlığı

Soma Holding’e bağlı Işıklar maden ocağında, facianın ardından güvenlik önlemleri artırılmış. Araçla giriş yaptığımız ocak civarında 2’si güvenlik görevlisi 5 kişi, ‘iş güvenliği sebebiyle’ içeri girişimize izin vermiyor. “Baretiniz yok” diyerek içeri alınmıyoruz.  Facianın gerçekleştiği mekana yalnızca mühendisler ile şirket çalışanlarının geçişine izin veriliyor.

Madende çocuklar ve Suriyeliler yok

Konuştuğumuz bütün işçiler, madende çocukların ve Suriyeli sığınmacıların çalıştığı iddialarını yalanlıyor. Adem Güngör, “Böyle bir şey mümkün değil. Sigortasız kimse çalışamaz. Kaldı ki, sizin 15 yaşında çocuğunuz olsa madene gönderir misiniz? Herkes madende çalışabilir mi? Çocuk oyuncağı değil bu iş” diyor.