Panama merkezli off-shore danışmanlık firması Mossack Fonseca'nın veri tabanından sızdırılan milyonlarca belge başta Rusya lideri Vladimir Putin olmak üzere pek çok siyasetçinin gölge ekonomi içindeki rollerine ışık tutuyor. Off-shore hesaplarda servetlerini saklayan siyasi liderleri ifşa eden belgelere Panama Papers (Panama Belgeleri) adı verildi.
- Alman Süddeutsche Zeitung (SZ), 2.6 terabayt büyüklüğündeki 11.5 milyon belgenin kendilerine hiçbir karşılık beklenmeden bir yıl önce verildiğini açıkladı.
- Bu haliyle Panama Papers, 2010'deki ABD diplomatik yazışmalarının yayınlandığı Wikileaks'ten ve 2013'te Edward Snowden'ın ABD istihbarat belgelerini ifşa etmesinden daha büyük.
- Belgelerin sızdırıldığı Mossack Fonseca, off-shore danışmanlık hizmeti veriyor ve bu alanda dünyada dördüncü büyük şirket.
- Sızdırılan belgelerde, 12 devlet lideri 143 politikacının adı geçiyor. SZ, belgelerin politikacılarla birlikte, uyuşturucu kaçakçıları, sanatçılar, FIFA yetkilileri ve sporcuların da bu bilinmeyen dünyadaki ilişkilerine bakış fırsatı sunduğunu söyledi.
TÜRKLER'DE İŞİN İÇİNDE
- 210 bin kadar şirket veya müşterinin yer aldığı belgelerde, Türkiye'den de 101 şirketin ve 10 müşterinin yer aldığı belirtiliyor. Ancak bu isimler henüz ifşa edilmiş değil.
PUTİN'İN 2 MİLYAR DOLARLIK ÇEMBERİ
Panama Papers'ta şu ana kadar yayınlanan en dikkat çekici belgeler Rus lider Vladimir Putin'in yakın çevresiyle ilgili. Belgelerde, Putin'in yakın çevresinde bulunan isimlerin 2 milyar dolarlık bir hacmi yönettikleri görülüyor. Panama Papers'ta Putin'in yakın arkadaşı Sergey Roldugin'in adı öne çıkıyor.
Putin'in gençlik yıllarından arkadaşı ve kızı Maria'nın vaftiz babası olan Roldugin, 100 milyon dolarlık bir serveti yönetiyor. Viyolonsel sanatçısı Roldugin, yıllık 800 milyon dolarlık geliri olan Rusya'nın en büyük televizyon reklam ajansının yüzde 12.5'ine sahip. Roldugin ayrıca Rus ordusunun araçlarını üreten Kamaz ve devlet bankası Rossiya Bank'ta hissedar olarak görülüyor. Putin'in bu ticaretteki rolüne dair belgelerde herhangi bir bilgi bulunmuyor ancak belgelerde Yuri Kovalçuk, Arkadi ve Boris Rotenberg ile Gennadi Timçenko gibi Putin'e yakın başka bazı isimler de yer alıyor.
"RUSYA'NIN BAŞKANI OLDUĞUNUZDA..."
Guardian'ın haberinde konuya ilişkin görüşü bulunan ABD'li siyaset bilimci Karen Dawisha, Putin'in hamiliği olmadan yakın arkadaşlarının zengin olmasının mümkün olmadığını söyledi. Dawisha, "Ne isterse alıyor. Rusya'nın başkanı olduğunuzda, yazılı bir sözleşmeye ihtiyacınız yok. Çünkü kanun sizsiniz" dedi.
İZLANDA BAŞBAKANI'NIN İSTİFASI İSTENİYOR
Belgelerde adı geçen bir diğer ülke lideri ise İzlanda Başbakanı Sigmundur Gunnlaugsson.
İzlanda Başbakanı Gunnlaugsson
Mossack Fonseca belgelerinde Başbakan Gunnlaugsson'un ülkesi finansal krizdeyken, kamu fonlarıyla kurtarılan bankalara özel bir alaka gösterdiği görülüyor.
Belgelerde, Gunnlaugsson'un bir offshore şirket aracılığıyla sorunlu İzlanda bankalarına yüz milyonlarca dolarlık yatırım yaptığı ve bu yatırımları kamuoyuyla paylaşmadığı anlaşılıyor.
2009'da Başbakanlık görevini devralan Gunnlaugsson'un, bankalara yatırım yapan Wintris şirketindeki paylarını beyan etmediği, şirketteki yüzde 50 hissesini, Başbakan olduktan 8 ay sonra eşine devrettiği görülüyor.
Hisselerin devri ise hisse başı 1 dolar bedel üzerinden gerçekleşmiş.
İzlanda'da Gunnlaugsson'un hemen istifa etmesi gerektiği yönünde baskılar artarken, Başbakan yasa dışı bir iş yapmadığını ve eşinin de hisse devrinden herhangi bir finansal çıkar sağlamadığını ifade ediyor.
İngiltere'de yayınlanan Guardian gazetesi, belgelerle ilgili bilinmesi gereken 7 önemli noktayı derledi:
Mossack Fonseca nedir?
Mossack Fonseca bir hukuk firması. Şirketin verdiği hizmetler arasında offshore şirketlere (vergi muafiyetinin olduğu ülkelerde kurulan şirketler) hukuki danışmanlık vermek bulunuyor. Mossack Fonseca, offshore şirketlere verdiği hizmeti yıllık olarak faturalandırıyor. Şirket aynı zamanda varlık yönetimi de yapıyor.
Şirket nerede?
Mossack Fonseca'nın ticari sicili Panama'da. Ancak şirket operasyonları küresel düzeyde. Mossack Fonseca'nın internet sitesinde 42 ülkede toplam 600 kişilik bir ekibin bulunduğu ifade ediliyor.
Ayrıca dünyanın farklı yerlerinde satış yetkilileri de (franchise) bulunuyor. Şirket İsviçre, Kıbrıs ve Virgin Adaları gibi 'vergi cenneti' olarak bilinen ülkelerde yoğun faaliyet gösteriyor.
Ne kadar büyük?
Mossack Fonseca, offshore şirketlere hukuki danışmanlık hizmeti sunan en büyük dördüncü şirket. Bugüne kadar 300 binden fazla şirketi farklı düzeylerde temsil etmiş durumda. Temsil edilen şirketlerin yarısından fazlasıysa vergi cenneti olarak nitelenen ülkelerde kayıtlı şirketler.
Ne kadar belge sızdırıldı?
ICIJ araştırması bugüne kadar gerçekleşen en büyük doküman sızıntısı olarak kabul ediliyor. 2010'daki WikiLeaks ve 2013'teki Edward Snowden sızıntılarından daha büyük bir belge sızıntısı yaşandı. Toplamda 11,5 milyon Mossack Fonseca dokümanı sızdırıldı. Dosyaların toplam boyutu 2,6 terabayt idi.
Offshore şirketleri kullananlar sahtekar mıdır?
Hayır, offshore şirketleri ve yapılanmaları kullanmak uluslararası hukuku ihlal anlamına gelmiyor. Birçok ülkede işadamları yönetilen kur rejimlerinden korunmak için paralarını offshore şirketlerde tutmayı tercih ediyor. Bazı işadamları ise vasiyet planlamaları için offshore hizmetlerinden faydalanıyor.
Sahtekarlar offshore şirketlerini kullanır mı?
Evet, Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, offshore şirketler aracılığıyla vergiden kaçmanın yolsuzluk kapsamında değerlendirildiğini söylemiş ve vergi cennetlerindeki gizlilikle mücadele ettiklerini ifade etmişti. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) bünyesinde vergi cennetlerindeki gizliliğin ortadan kaldırılması ve bilgi paylaşımının artırılması adına da girişimlerde bulunuluyor.
Mossack Fonseca sızan belgeler için ne diyor?
Herhangi bir yasayı çiğnemediğini iddia eden şirket, "Hizmetlerimizin istismar edilmesi üzüntü vericidir" dedi. Şirketin kurulduğundan bu yana kara para aklamayla mücadele anlamında tüm yetkililerle işbirliği yaptığını belirten Mossack Fonseca yönetimi, aracıların yaptığı işlemler nedeniyle kendilerinin suçlanamayacağını da savunuyor.
